مفهوم ماندگاری در معماری اسلامی و مقایسه ی آن با مفهوم پایداری در معماری معاصر

این مقاله منتج از پژوهشی است هدفمند در جهت بررسی معنای عمیق ماندگاری در معماری ایران در دوره ی اسلامی و مقایسه با مفهوم پایداری و معماری پایدار در دوران معاصر. به نظر می رسد تعریف و تحقیق چندانی در باب علل و عوامل ماندگاری در معماری ایران انجام نشده است. آنچه که به صورت محدود انجام گرفته بیشتر به بیان توصیفی از بناهای ادوار مختلف معماری ایران پرداخته است. به دلیل نزدیکی معنای این دو واژه به یکدیگر، مرزبندی چندان مشخصی هم بین واژه ی ماندگاری با پایداری تا به امروز صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش ضمن بیان تفاوت اساسی بین دو مفهوم ماندگاری و پایداری در معماری ایران، بیان ویژگی ها، عوامل و اصول مؤثر بر معماری ماندگار است. لذا این پژوهش در پی یافتن چرایی و رمز ماندگاری و جاودانگی در مجموعه آثار معماری به جا مانده از دوران گذشته است. معماری ایرانی شاهد استفاده از الگوهای ماندگاری بوده است که به دلیل بی توجهی معماران معاصر به این گنجینه عظیم و پذیرش بی چون و چرای معماری مدرن و وارداتی، بیم آن می رود که این الگوها به دست فراموشی سپرده شوند. پدیده های مذکور هم به لحاظ فرهنگی- ساختاری و هم کارکردی نقش معنی داری درجامعه ایفا می نمایند. لذا در مقاله حاضر، پس از بیان معنای واژه های ماندگاری و پایداری و مقایسه ی لغوی آنها با یکدیگر، به بیان دیدگاه های صاحبنظران درباره راز ماندگاری و مفاهیم پایداری پرداخته است. نتایج این پژوهش بر این مهم استوار است که معماری زنده به عنوان عامل ماندگاری و جاودانگی معماری امروز مطرح می شود و برای تبیین موضوع زیگورات چغازنبیل، مجموعه مذهبی- سیاحتی میدان نقش جهان، بازار تبریز و میدان آزادی مورد بررسی قرار می گیرد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت موضوع از گونه ی استدلال منطقی است؛ لذا درانجام این پژوهش، برای جمع آوری اطلاعات از تکنیک هایی مثل اسناد و مدارک در بستر مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر بر این مهم استوار است که تفاوت اساسی معماری ماندگار و پایدار در وجود عنصر معنی و معنویت است. علاوه بر این مشخصه، توجه به فرهنگ و استفاده از کهن الگوهای ماندگار و توانایی جذب مخاطب را می توان از دیگر تفاوت های میان معماری ماندگار و پایدار بیان نمود.